Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên trên không gian mạng

Việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên trên không gian mạng là “mặt trận không tiếng súng”, là trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và mỗi người dân. Nhận diện và phê phán luận điệu sai trái trên mạng xã hội hiện nay đang là vấn đề cấp bách được đặt ra.

Các thế lực thù địch lợi dụng mạng xã hội để tung những tin xuyên tạc, không đúng sự thật về Đảng, Nhà nước ta (Ảnh minh họa: TL)

Mạng xã hội đang được phổ biến rộng rãi hơn bao giờ hết, được xem như một kênh cung cấp thông tin đa chiều, nhanh nhạy và liên tục. Việc tiếp cận các thông tin cũng trở nên dễ dàng hơn. Ai cũng có thể truy cập hoặc đưa các thông tin lên mạng xã hội một cách dễ dàng. Mạng xã hội ngày càng có tác động không nhỏ đến mọi mặt của đời sống xã hội, bao gồm cả những tác động tích cực và cả tiêu cực. Qua đó, các nhóm phần tử xấu có thể lợi dụng để kích động, lôi kéo người dân tham gia vào các hoạt động chống phá Đảng và Nhà nước ta, cũng như làm lệch lạc nhận thức của người truy cập khi họ chưa đủ bản lĩnh, hiểu biết để “bảo vệ” mình và “phản bác” lại những luận điệu sai trái đó. Việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên trên không gian mạng là “mặt trận không tiếng súng”, là trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và mỗi người dân. Nhận diện và phê phán luận điệu sai trái trên mạng xã hội hiện nay đang là vấn đề cấp bách được đặt ra.

Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ, Internet, mạng xã hội (MXH) đang là phương tiện truyền thông phổ biến được nhiều người ưa thích và sử dụng. Mạng xã hội đã góp phần quan trọng trong việc tuyên truyền, triển khai đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước và có ảnh hưởng sâu rộng tới đời sống chính trị. Tuy nhiên, mạng xã hội cũng đã và đang trở thành phương tiện hàng đầu để các thế lực thù địch tiến hành phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng, chống phá công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. 

Nhận diện và phê phán các biểu hiện lệch chuẩn trên mạng xã hội

Chuẩn mực được hiểu là những phép tắc, qui ước chung trong đó con người phải tuân theo trong quá trình giao tiếp, ứng xử trong đời sống xã hội. Chuẩn mực xã hội là hệ thống các quy tắc, yêu cầu, đòi hỏi của xã hội đối với mỗi cá nhân hay nhóm xã hội, trong đó xác định ít nhiều sự chính xác về tính chất, mức độ, phạm vi, giới hạn của cái có thể, cái được phép, cái không được phép hay cái bắt buộc phải thực hiện trong hành vi xã hội của mỗi người, nhằm củng cố, đảm bảo sự ổn định xã hội, giữ gìn trật tự, kỷ cương, an toàn xã hội”

Lệch chuẩn, theo Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê chủ biên) là những hành vi đi chệch với sự mong đợi của số đông, hay sự vi phạm các chuẩn mực xã hội. Lệch chuẩn” là một hiện tượng xã hội thường thấy ở trong đời sống xã hội từ xưa đến nay và chúng thường tồn tại song song với sự tuân thủ các chuẩn mực. Hành vi lệch chuẩn mực xã hội là hành vi lệch khỏi các quy tắc, chuẩn mực của nhóm hay của xã hội. Mọi sự “lệch chuẩn” đều làm kìm hãm sự phát triển tiến bộ của xã hội. 

Mạng xã hội (social network) là hệ thống thông tin cung cấp cho cộng đồng người sử dụng mạng các dịch vụ lưu trữ, cung cấp, sử dụng, tìm kiếm, chia sẻ và trao đổi thông tin với nhau, bao gồm dịch vụ tạo trang thông tin điện tử cá nhân, diễn đàn (forum), trò chuyện (chat) trực tuyến, chia sẻ âm thanh, hình ảnh và các hình thức dịch vụ tương tự khác. Mạng xã hội hiểu một cách đơn giản là hệ thống (mạng lưới) giúp con người kết nối với những người khác. Hiện nay, tại Việt Nam phổ biến có các mạng gồm: Facebook, Zalo, Instagram, Twitter, Youtube…

Hành vi lệch chuẩn trên mạng xã hội có thể được hiểu là các hoạt động hoặc hành vi mà không tuân thủ các chuẩn mực, giá trị hoặc quy tắc đạo đức thông thường trong môi trường trực tuyến trên các mạng xã hội. Đây là các hành vi mà có thể gây ra sự mất cân bằng, ảnh hưởng tiêu cực hoặc phản đối từ phía cộng đồng mạng.

Các hành vi lệch chuẩn trên mạng xã hội thường xuất hiện ở một số đối tượng nhất định. Đầu tiên, thanh thiếu niên là nhóm dễ bị ảnh hưởng nhất do tính tò mò, thiếu kinh nghiệm và mong muốn thể hiện bản thân. Họ thường tham gia vào các hành vi như bắt nạt trực tuyến, chia sẻ thông tin sai lệch hoặc nội dung không phù hợp để được nổi tiếng hay nhận được sự chú ý, điều nay thể hiện qua số lượt xem (view), chia sẻ (share), tương tác, bày tỏ thái độ (like, love), bình luận (comment) trên mạng xã hội. Tiếp theo, một số người dùng ẩn danh hoặc sử dụng tài khoản giả mạo để tránh trách nhiệm, từ đó có thể dễ dàng thực hiện các hành vi quấy rối, lừa đảo hoặc phát tán tin giả. Ngoài ra, các cá nhân hoặc nhóm có mục đích xấu, như các tội phạm mạng, cũng lợi dụng mạng xã hội để thực hiện hành vi lừa đảo, phát tán phần mềm độc hại hoặc tiến hành các hoạt động bất hợp pháp khác. Thậm chí nghiêm trọng hơn đó là những đối tượng phản động cùng móc nối với các đối tượng bất mãn chế độ lợi dụng không gian mạng để cố tình chống phá Đảng và Nhà nước. Các hành vi này không chỉ gây hại cho nạn nhân trực tiếp mà còn làm suy giảm tính an toàn và tin cậy của môi trường mạng xã hội, ảnh hưởng tới niềm tin của người dân vào sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước. 

Hiện nay, việc sử dụng mạng xã hội tại Việt Nam đang gia tăng mạnh mẽ, với tỷ lệ người dùng internet và mạng xã hội đạt mức cao. Người dân Việt Nam, từ thanh thiếu niên đến người lớn, sử dụng mạng xã hội hàng ngày để giao tiếp, học tập, giải trí và cập nhật tin tức. Đánh giá mức độ, thói quen sử dụng mạng xã hội của người Việt Nam, theo số liệu báo cáo về thị trường Digital Việt Nam 2023 từ Datareportal, Việt Nam hiện có khoảng 77,93 triệu người dùng Internet. Trong số đó, có tới 70 triệu người đã sử dụng ít nhất một nền tảng mạng xã hội trong năm vừa qua - tương đương với 89,8% người dùng internet và 71,0% tổng dân số Việt nam.

Theo nghiên cứu về người dùng mạng xã hội tại Việt Nam: Về độ tuổi: Phần lớn là người dùng mạng xã hội tại Việt Nam ở trong độ tuổi từ 18 tuổi trở lên, với khoảng 64,4 triệu người tương đương 89%. Thế hệ Y (25-34) tuổi là nhóm đối tượng đông nhất trên mạng xã hội với khoảng (42% người tham gia khảo sát), tiếp đó là thế hệ X (29%) và thế hệ Z (20%). Về giới tính: Tỷ lệ giới tính tương đối ngang bằng với 50,6% là nữ, 49,4% là nam. 96% người dùng internet ở các thành phố lớn tại Việt Nam như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng,... đều truy cập vào mạng xã hội hằng ngày. Thời gian sử dụng mạng xã hội: 63 phút/ngày. Theo công bố của DataReportal cho thấy một người trưởng thành sẽ 'tiêu' mất hơn 17 năm cuộc đời cho việc sử dụng Internet, hay 'dán mắt vào màn hình'. Cũng theo thống kê Vietnam Digital Report 2023, top 5 trang mạng xã hội được sử dụng nhiều nhất tại Việt Nam hiện nay bao gồm: Facebook (91.6%), Zalo (90.1%), TikTok (77.5%), Facebook Messenger (77%), Instagram (55.4%). Trong đó, Zalo là nền tảng duy nhất đến từ doanh nghiệp nội địa Việt Nam.

Mạng xã hội mang lại nhiều tác động tích cực đối với đời sống xã hội. Trước hết, nó tạo ra một nền tảng giao tiếp toàn cầu, giúp kết nối mọi người bất kể khoảng cách địa lý, từ đó thúc đẩy sự hiểu biết và hợp tác quốc tế. Bên cạnh đó, mạng xã hội là công cụ hiệu quả trong việc lan truyền thông tin và kiến thức một cách nhanh chóng và rộng rãi, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về các vấn đề quan trọng như môi trường, y tế và giáo dục. Hơn nữa, mạng xã hội hỗ trợ sự phát triển cá nhân và nghề nghiệp bằng cách cung cấp cơ hội học hỏi, trao đổi kinh nghiệm và xây dựng mạng lưới chuyên nghiệp. Cuối cùng, nó còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các hoạt động từ thiện và hỗ trợ cộng đồng, thông qua việc tổ chức các chiến dịch gây quỹ và cứu trợ nhanh chóng, kịp thời.

Tuy nhiên, mạng xã hội cũng có những tác động tiêu cực đáng kể đối với đời sống xã hội. Trước hết, việc sử dụng mạng xã hội quá mức có thể dẫn đến nghiện, làm giảm hiệu quả công việc và học tập. Ngoài ra, mạng xã hội thường xuyên là môi trường phát tán thông tin sai lệch hoặc thiếu kiểm chứng, góp phần gây hoang mang và hiểu lầm trong cộng đồng. Tác động tiêu cực khác bao gồm sự gia tăng của hành vi bắt nạt trực tuyến, gây tổn thương tâm lý cho người dùng, đặc biệt là giới trẻ. Hơn nữa, mạng xã hội có thể làm suy yếu mối quan hệ trực tiếp giữa con người, khi mà sự tương tác ảo thay thế cho giao tiếp mặt đối mặt. Cuối cùng, việc chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân trên mạng xã hội còn tiềm ẩn nguy cơ về bảo mật và quyền riêng tư. Đặc biệt, vì sự phát triển của mạng xã hội, hiện nay, nhiều đối tượng lợi dụng mạng xã hội để kích động bạo lực, đưa thông tin sai sự thật, lừa đảo chiếm đoạt tài sản… diễn ra khá phổ biến, gây hoang mang cho dư luận, ảnh hưởng lớn đến tình hình an ninh, trật tự lôi kéo, kích động người dân có những phát ngôn, nhận thức, hành vi lệch chuẩn, chống phá, phản bác nền tảng  tư tưởng đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Bất cứ một tập thể, một xã hội nào ở mỗi quốc gia đều xây dựng những chuẩn mực nhất định buộc cá nhân, tổ chức tuân thủ ứng xử phù hợp, đúng đắn để giữ gìn ổn định, phát triển đất nước. Bộ Thông tin và Truyền thông đã có Quyết định số 874/QĐ-BTTTT về việc ban hành Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội. Bộ Quy tắc hướng đến xây dựng chuẩn mực đạo đức về hành vi ứng xử trên mạng xã hội, giáo dục ý thức, tạo thói quen tích cực trong các hành vi ứng xử của người dùng trên mạng xã hội, góp phần xây dựng môi trường mạng an toàn, lành mạnh tại Việt Nam, phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam đã và đang tham gia. Điều 4 Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội quy định: chia sẻ những thông tin có nguồn chính thống, đáng tin cậy; có các hành vi, ứng xử phù hợp với những giá trị đạo đức, văn hóa, truyền thống của dân tộc Việt Nam; không sử dụng từ ngữ gây thù hận, kích động bạo lực, phân biệt vùng miền, giới tính, tôn giáo; không đăng tải những nội dung vi phạm pháp luật, các thông tin xúc phạm danh dự, nhân phẩm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân khác; sử dụng ngôn ngữ phản cảm, vi phạm thuần phong mĩ tục; tung tin giả, tin sai sự thật; quảng cáo, kinh doanh dịch vụ trái phép... gây bức xúc trong dư luận xã hội, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội; khuyến khích sử dụng mạng xã hội để tuyên truyền, quảng bá về đất nước -con người, văn hóa tốt  đẹp của Việt Nam.

Khoản 1 Điều 5 Nghị định 72/2013/NĐ-CP quy định những hành vi lợi dụng việc cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng sẽ bị cấm khi bị xác định nhằm mục đích: (1) chống lại Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; gây phương hại đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc; tuyên truyền chiến tranh, khủng bố; gây hận thù, mâu thuẫn giữa các dân tộc, sắc tộc, tôn giáo; (2) tuyên truyền, kích động bạo lực, dâm ô, đồi trụy, tội ác, tệ nạn xã hội, mê tín dị đoan, phá hoại thuần phong, mỹ tục của dân tộc; (3) tiết lộ bí mật nhà nước, bí mật quân sự, an ninh, kinh tế, đối ngoại và những bí mật khác do pháp Luật quy định; (4) đưa thông tin xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự và nhân phẩm của cá nhân; (5) quảng cáo, tuyên truyền, mua bán hàng hóa, dịch vụ bị cấm; truyền bá tác phẩm báo chí, văn học, nghệ thuật, xuất bản phẩm bị cấm; (6) giả mạo tổ chức, cá nhân và phát tán thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Hành vi lệch chuẩn không thể quy vào một hành động mà là một hệ thống những hành động: hoạt động, cách ứng xử của con người, lối sống”.  Mọi hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội đều bị phê phán vì nó phá vỡ trật tự xã hội. 

Để xác định một hành vi có lệch chuẩn hay không phải xác định được mức độ phù hợp giữa hành vi của cá nhân với các quy tắc xã hội được định ra. Việc xác định này chịu ảnh hưởng nhiều từ yếu tố văn hóa, xã hội đặt trong từng giai đoạn lịch sử nhất định.

Hiện nay một số phương pháp phổ biến có thể được sử dụng để nhận diện biểu hiện lệch lạc và lệch chuẩn trên không gian mạng và trong xã hội như: (1) sử dụng công nghệ và các công cụ phân tích dữ liệu để quét, thu thập và phân tích thông tin trên mạng xã hội, diễn đàn trực tuyến và các trang web. Phân tích này có thể bao gồm phân tích từ khóa, phân tích ngôn ngữ tự nhiên và phân tích đồ thị mạng; (2)theo dõi hoạt động trực tuyến trên các nền tảng mạng xã hội và diễn đàn trực tuyến để nhận diện các dấu hiệu của biểu hiện lệch chuẩn; (3) tiến hành phỏng vấn và khảo sát nhằm thu thập thông tin từ cộng đồng hoặc nhóm mục tiêu về những biểu hiện lệch chuẩn mà họ đã gặp phải trực tuyến hoặc trong cuộc sống hàng ngày; (4) quan sát và đánh giá để nhận diện các biểu hiện lệch chuẩn; (5) xác minh và kiểm tra thông tin từ các nguồn đáng tin cậy để đối chiếu với thông tin được chia sẻ trên mạng xã hội và trong xã hội. Kết hợp các phương pháp này có thể giúp xác định và nhận diện các biểu hiện lệch chuẩn hiệu quả, từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa và xử lý phù hợp.

Với sự phát triển của các mạng xã hội như hiện nay, các biểu hiện lệch chuẩn có thể đe dọa nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam theo nhiều cách khác nhau. Một số biểu hiện lệch chuẩn trên mạng xã hội có thể đe dọa nền tảng tư tưởng của Đảng:

Phát tán tin tức giả mạo và thông tin sai lệch

Sự lan truyền của tin tức giả gây hiểu lầm và làm mất niềm tin vào Đảng và Nhà nước. Trên không gian mạng những thông tin sai sự thật được cố ý đăng tải, lan truyền nhằm mục đích không chính đáng, gây hiểu lầm cho người đọc, người xem. Hoặc đó là những thông tin có một phần sự thật nhưng không hoàn toàn chính xác do không được kiểm chứng, xác minh hay bị phóng đại, suy diễn, làm thay đổi bản chất của sự việc, thường xuất hiện dưới dạng tin tức và được lan truyền chủ yếu trên mạng xã hội.

Trên thực tế, thông tin sai sự thật được chia ra các loại: (1) thông tin sai sự thật và được cố tình tạo ra để gây hại cho một người, nhóm xã hội, tổ chức hoặc quốc gia ví dụ: trước mỗi kỳ bầu cử,bỏ phiếu tin giả cũng thường xuất hiện nhằm gây nhiễu loạn thông tin các vấn đề về công tác nhân sự, tác động đến tâm lý cử tri, gây ảnh hưởng tới kết quả bầu cử, bỏ phiếu tín nhiệm cán bộ cấp cao...; (2) thông tin sai sự thật, nhưng không được tạo ra với mục đích gây hại ; (3) thông tin dựa trên sự thật có thật, nhưng bị thao túng để gây hại cho một người, tổ chức hoặc quốc gia.

Tuyên truyền kỳ thị và phân biệt đối xử

Việc sử dụng mạng xã hội để tuyên truyền kỳ thị, phân biệt đối xử dựa trên giới tính, tôn giáo, sắc tộc hoặc quan điểm chính trị đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng trong xã hội hiện đại. Các hành vi này không chỉ gây tổn thương về mặt tâm lý cho những người bị kỳ thị mà còn làm gia tăng sự chia rẽ trong cộng đồng. Thông qua các nền tảng mạng xã hội, những nội dung mang tính phân biệt và kỳ thị được lan truyền nhanh chóng, thu hút sự chú ý và tham gia của nhiều người dùng. Hành vi này không chỉ phản ánh sự thiếu hiểu biết và thiếu văn hóa của một số cá nhân mà còn có thể bị lợi dụng bởi các thế lực xấu nhằm gây bất ổn xã hội. 

Các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị gia tăng hoạt động tuyên truyền chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng, bôi nhọ, nói xấu cán bộ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tuyên truyền chống phá Đại hội XIII của Đảng. Chúng tiếp tục tấn công vào nền tảng tư tưởng của Đảng, cho rằng các thách thức đối với Đảng tại Đại hội XIII là “quyền lực có xu thế biến thành lạm quyền và tham nhũng, không thể chữa trị vì Đảng Cộng sản tuyệt đối độc quyền”. Đưa ra yêu cầu đề nghị Đại hội XIII cần thông qua nghị quyết cam kết trình Quốc hội về dự luật đảng phái chính trị để làm cơ sở tiến tới “đa nguyên, đa đảng”, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân. Các thế lực thù địch còn ra sức rêu rao: “Đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập là điều kiện cần thiết để thực thi dân chủ ở Việt Nam”. Thực chất đây là những luận điệu phản động, sai trái, bịa đặt nhằm phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Chúng thiết lập các website, facebook, youtube, mở các “diễn đàn”, “câu lạc bộ”… phát tán các thông tin, tài liệu, hình ảnh, video clip có nội dung xấu độc để chống phá; đăng tải thông tin thật giả lẫn lộn để đả kích, phủ nhận truyền thống cách mạng, bản chất cách mạng cao đẹp của lực lượng vũ trang. 

Sử dụng mạng xã hội để làm băng hoại các giá trị truyền thống đẹp đẽ của dân tộc trong lòng cộng đồng đặc biệt là thế hệ trẻ, đi ngược lại với định hướng giáo dục của đất nước. Với sự phổ biến của mạng xã hội, đặc biệt đối với thanh thiếu niên, vấn đề hành vi lệch chuẩn trở nên nguy hiểm hơn bao giờ hết. Đặc biệt, những người ở độ tuổi thanh thiếu niên đang trong giai đoạn khám phá thế giới, khẳng định bản thân nhưng lại chưa trưởng thành về nhận thức có thể dễ dàng dẫn đến việc sa vào hành vi lệch lạc. Hành vi lệch chuẩn trong giới trẻ có nguồn gốc từ nhiều yếu tố, trong đó có sự ảnh hưởng mạnh mẽ từ các "thần tượng". Thường xuyên mô phỏng và theo đuổi những hành vi đối lập với chuẩn mực xã hội, họ không cần quan tâm đến tính đúng đắn mà chỉ mong muốn thu hút sự chú ý và nổi tiếng bằng mọi cách. Tư tưởng lệch lạc từ mạng xã hội dẫn tới một bộ phận thanh thiếu niên hiện nay có lối sống vị kỉ, coi trọng giá trị vật chất hơn giá trị tinh thần, thích sống hưởng thụ nhiều người kiềm tiền bằng việc đưa ra những phát ngôn gây sốc, những hành vi kì quái …để câu like, câu view trên Facebook, Tiktok...  họ cũng dễ dao động trước hoàn cảnh, thiếu kiềm chế, dễ nản chí khi gặp khó khăn dễ sa vào các tệ nạn xã hội.

Biểu hiện lệch chuẩn trên mạng xã hội (MXH) có ảnh hưởng sâu rộng và phức tạp đến nền tảng tư tưởng và giá trị cốt lõi của xã hội, làm xói mòn niềm tin của người dân vào các nguồn thông tin chính thống và làm suy giảm sự thật khách quan, dẫn đến sự phân hóa và chia rẽ trong xã hội; mạng xã hội có thể khuyến khích và lan truyền các hành vi tiêu cực và lệch chuẩn, chẳng hạn như bắt nạt trực tuyến, phát ngôn thù địch, và hành vi thiếu tôn trọng chính sự ẩn danh và khoảng cách vật lý trên mạng xã hội khiến người dùng dễ dàng thực hiện những hành vi mà họ có thể không làm trong đời sống thực. Mạng xã hội thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của các xu hướng và quan niệm mới, có thể làm mờ nhạt và suy giảm những giá trị truyền thống. Việc này có thể dẫn đến sự mất cân bằng trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, đạo đức đã được hình thành qua nhiều thế hệ. Mạng xã hội có thể tạo ra các "buồng vọng" (echo chambers) và "bong bóng lọc" (filter bubbles), nơi mà người dùng chỉ tiếp xúc với những quan điểm và thông tin tương đồng với họ. Điều này dẫn đến sự phân cực mạnh mẽ và cực đoan hóa, khi mà các nhóm có quan điểm khác nhau ngày càng xa rời và không còn khả năng đối thoại, làm suy yếu sự đoàn kết xã hội. Các biểu hiện lệch chuẩn trên mạng xã hội có thể ảnh hưởng đến các quá trình chính trị và xã hội, chẳng hạn như tác động đến bầu cử, làm lệch hướng công luận và gây ra các phong trào xã hội bất ổn. Việc sử dụng mạng xã hội để thao túng thông tin và tạo ra các chiến dịch thù địch có thể đe dọa nền dân chủ và ổn định xã hội.

Đấu tranh, ngăn chặn, xử lý thông tin xấu, độc, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng

Để giảm thiểu tác động này, cần có sự hợp tác từ các bên liên quan, bao gồm chính phủ, các công ty công nghệ, và người dùng, trong việc xây dựng và thực thi các chính sách và biện pháp kiểm soát phù hợp, cũng như tăng cường giáo dục và nâng cao nhận thức về tác động của mạng xã hội. Để tiếp tục thực hiện tốt công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh, ngăn chặn, xử lý thông tin xấu, độc trên không gian mạng, cần tiếp tục thực hiện tốt các nội dung sau đây: 

Một là, thực hiện tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân, nhất là thế hệ trẻ về ý nghĩa, tầm quan trọng của bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Triển khai thực hiện Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội; Cẩm nang phòng, chống tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng; Chấp hành tốt Luật An ninh mạng; Luật An toàn thông tin mạng; Nghị định số 72/2013/NĐ-CP và Nghị định số 27/2018/NĐ-CP về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng và văn bản khác có liên quan để tránh bị vi phạm, hay vô tình bị lợi dụng, tiếp tay cho những thế lực thù địch. Kiên quyết đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, những luận điệu xuyên tạc, thủ đoạn diễn biến hòa bình, phá hoại của một số thế lực thù địch trên mặt trận tư tưởng, lý luận; chủ yếu qua đấu tranh trên Internet, mạng xã hội, bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ. Nêu cao tính gương mẫu của đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức trong sử dụng Internet, mạng xã hội, nhất là đối với cán bộ lãnh đạo; phải tuân thủ kỷ luật phát ngôn, không sử dụng mạng xã hội để khai thác, tuyên truyền các thông tin chưa được kiểm chứng, phiến diện, một chiều ảnh hưởng đến hoạt động công vụ. Và hơn hết, cán bộ, đảng viên phải là những người gương mẫu đi đầu trong việc học tập, tuyên truyền cũng như thực hiện.

Hai là, chủ động định hướng dư luận. Nghị quyết số 35-NQ/TƯ ngày 22-10-2018 về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Ðảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới nhấn mạnh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Ðảng là nội dung cơ bản, hệ trọng, sống còn của công tác xây dựng, chỉnh đốn Ðảng... Nghị quyết cũng chỉ rõ việc phải đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao chất lượng và hiệu quả tuyên truyền chính trị; đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch theo hướng chủ động, có tính thuyết phục cao, hấp dẫn; tăng cường thông tin tích cực đi đôi với ngăn chặn có hiệu quả, xử lý, xóa bỏ thông tin xấu độc trên internet, mạng xã hội... 

Ba là, các cơ quan tổ chức nhà nước xây dựng hệ thống thông tin, trang tin điện tử, fanpage trên mạng xã hội để cộng đồng có nguồn tiếp cận thông tin chính thống. Thông qua các trang tin, tài khoản MXH để đăng tải, chia sẻ những thông tin tích cực, thông tin tốt, phản bác mạnh mẽ các quan điểm sai trái, thù địch. Ngoài ra, cần phải đa dạng hóa các hình thức, cách thức lan tỏa thông tin tích cực một cách sinh động, phù hợp với tâm lý công chúng và nền tảng truyền thông đa phương tiện hiện nay.

Bốn là, tăng cường kỹ năng số cho cộng đồng để mọi người dân tự nâng cao nhận thức và đưa ra một số chuẩn mực, giá trị cốt lõi khi tham gia mạng xã hội, không đăng tải những nội dung vi phạm pháp luật, các thông tin nhằm mục đích xúc phạm danh dự, nhân phẩm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân khác; sử dụng ngôn ngữ phản cảm, vi phạm thuần phong mỹ tục; tung tin giả, tin sai sự thật; quảng cáo, kinh doanh dịch vụ trái phép và các hành vi vi phạm khác gây ảnh hưởng xấu đến trật tự an toàn xã hội.

Năm là, tăng cường năng lực cho các lực lượng tham gia quản lý nội dung trên mạng xã hội, phòng, chống vi phạm pháp luật trên mạng xã hội từ Trung ương xuống địa phương đủ về số lượng và bảo đảm chất lượng, trình độ chuyên môn nghiệp vụ; lựa chọn người có chuyên môn, kỹ thuật cao để theo dõi hoạt động phòng, chống các hành vi vi phạm pháp luật trên mạng. Đầu tư trang thiết bị công nghệ và áp dụng các biện pháp kĩ thuật để giúp các cơ quan chức năng giám sát thông tin trên không gian mạng một cách tự động, toàn diện, kịp thời. Nâng cấp hệ thống kiểm duyệt và triển khai phần mềm chặn lọc, phát hiện, thu thập, xử lý hành vi vi phạm phạm trên môi trường mạng để có thể rà quét được các hình ảnh, video; triển khai hệ thống cảnh báo, chặn lọc các truy cập thông tin sai phạm từ người dùng.

Bùi Thái Hà

Bảo đảm quyền con người ở Việt Nam nhìn từ cơn bão Yagi

 

Cơn bão số 3 (bão Yagi) đã gây ra những thiệt hại nặng nề về tính mạng, tài sản đối với nhiều địa phương ở phía Bắc nước ta. Song qua đó đã giúp người dân trong nước và cộng đồng quốc tế nhìn nhận rõ hơn hai vấn đề, đó là: Chính sách nhất quán, những hành động cụ thể của Đảng, Nhà nước Việt Nam trong bảo đảm các quyền cơ bản của người dân; bộ mặt thật của các thế lực thù địch, phản động chuyên lợi dụng vấn đề dân chủ, tôn giáo và nhân quyền để chống phá Việt Nam.

Bảo vệ người dân là ưu tiên hàng đầu

Ngay từ khi bão Yagi chuẩn bị đổ bộ vào đất liền, Đảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân các tỉnh, thành phố phía Bắc đã đã sớm đề cao tinh thần cảnh giác, đưa ra các phương án chủ động phòng, chống. Thế nhưng, thật khó để tránh được thiệt hại nặng nề khi Yagi được đánh giá là siêu bão mạnh nhất trong 30 năm qua trên Biển Đông và trong 70 năm qua trên đất liền.

Ngay sau khi bão số 3 suy yếu, dưới sự chủ trì của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã tổ chức cuộc họp về chỉ đạo khắc phục hậu quả do bão gây ra, trong đó thống nhất phải huy động tất cả các nguồn lực để nhanh chóng bảo đảm an toàn và ổn định đời sống cho nhân dân sớm nhất có thể, đồng thời đề ra một số mục tiêu nhằm khắc phục hậu quả cơn bão. Trong đó, ưu tiên hàng đầu là tập trung cao độ cho việc cứu người, rà soát, tìm kiếm người mất tích; cứu chữa những người bị thương; lo hậu sự cho những người xấu số. Bên cạnh đó, không để người dân thiếu ăn, thiếu mặc, thiếu chỗ ở, không có nơi nương tựa; không để các em học sinh thiếu lớp, thiếu trường; không để người bệnh không có nơi khám, chữa bệnh.

Với tinh thần tất cả vì tính mạng, tài sản và cuộc sống ổn định của nhân dân, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ký công điện về việc khẩn trương cung cấp lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm phục vụ đời sống của người dân bị ảnh hưởng bởi cơn bão Yagi, đồng thời quyết định trích dự phòng ngân sách Trung ương, xuất cấp gạo từ dự trữ quốc gia để hỗ trợ các gia đình bị thiệt hại, không để người dân thiếu lương thực, thực phẩm và các nhu yếu phẩm sau bão.

Thông qua các phương tiện truyền thông và mạng xã hội, nhân dân thấy các lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước trực tiếp đến những điểm nóng về mưa lũ để có chỉ đạo sát sao công tác khắc phục hậu quả và thăm hỏi, động viên các gia đình bị thiệt hại. Song song với đó là hình ảnh các cán bộ, chiến sĩ lực lượng Quân đội, Công an, dân quân tự vệ không quản nguy hiểm và thời tiết khắc nghiệt tham gia công tác cứu hộ, cứu nạn, vận chuyển lương thực, nước uống cho người dân ở các khu vực bị cô lập.

Cũng trong cơn bão Yagi, chúng ta đã được chứng kiến một “làn sóng” các chương trình quyên góp nhằm giúp đỡ người dân ở các địa phương bị ảnh hưởng. Đó không chỉ là tiền, là gạo, là nhu yếu phẩm mà trên hết là sự chia sẻ bắt nguồn từ truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái, "lá lành đùm lá rách". Ngay cả người dân ở các tỉnh miền Trung vốn thường xuyên phải chống chọi với mưa bão, lũ lụt nay cũng tự nguyện góp công, góp của gửi nhu yếu phẩm ra giúp đỡ đồng bào miền Bắc. Bên cạnh đó là sự chia sẻ về tinh thần, sự hỗ trợ quý báu, kịp thời về vật chất từ cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, các nước và các tổ chức khu vực, quốc tế.

Cán bộ, chiến sĩ tìm kiếm nạn nhân mất tích ở Làng Nủ, xã Phúc Khánh (Bảo Yên, Lào Cai). Ảnh: VIỆT TRUNG

Tất nhiên, bão số 3 đã để lại những bài học lớn, cần từng bước khắc phục liên quan tới việc tổ chức, chỉ đạo phối hợp phòng, chống thiên tai ở các cấp, vấn đề nhân lực, hạ tầng hay cụ thể nhất là phương tiện và trang thiết bị phục vụ công tác ứng phó, cứu hộ, cứu nạn... Nhưng nhìn chung, nhờ sự ứng phó, khắc phục một cách quyết liệt và kịp thời, thiệt hại do bão gây ra đã giảm phần nào, cuộc sống và công việc của người dân, doanh nghiệp ở các địa phương trực tiếp bị ảnh hưởng bởi bão Yagi cũng dần ổn định trở lại.

Những hành động trong cơn bão Yagi chính là minh chứng cụ thể cho nỗ lực của Việt Nam trong thực thi các cam kết quốc tế về quyền con người. Qua đó còn khẳng định chính sách phát triển lấy con người làm trung tâm của Đảng và Nhà nước Việt Nam, trong đó Đại hội lần thứ XIII của Đảng xác định: Nhân dân là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; mọi chủ trương, chính sách phải thực sự xuất phát từ cuộc sống, nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, lấy hạnh phúc, ấm no của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu.

Bão Yagi cũng chứng minh một thực tế khác, đó là chính sách bảo vệ và thúc đẩy quyền con người ở Việt Nam nhận được sự đồng lòng, ủng hộ và vào cuộc của cả hệ thống chính trị, người dân, doanh nghiệp cũng như sự ủng hộ, hợp tác của bạn bè, đối tác quốc tế.

Bộ mặt thật của những kẻ chuyên chống phá

Phản ứng của Nhà nước và nhân dân Việt Nam trước, trong và sau cơn bão Yagi đã được dư luận quốc tế đánh giá cao, dù rằng vẫn còn đó những tổ chức, cá nhân lợi dụng thiên tai để phủ nhận những thành quả về bảo đảm quyền con người ở nước ta.

Đề cập tới những thiệt hại và cách Việt Nam chống chọi trước bão Yagi, trong bài viết đăng tải hồi tháng 9 vừa qua, tờ Enfoque Noticias của Mexico đã đề cao những nỗ lực phi thường của Chính phủ và người dân Việt Nam trong công tác phòng, chống bão, cứu hộ, cứu nạn khi phải đối mặt với bão Yagi. Tờ báo này đưa ra dẫn chứng cụ thể, đó là bên cạnh việc huy động tổng lực các lực lượng chức năng, Việt Nam đã triển khai hàng trăm nghìn quân nhân tham gia công tác cứu hộ, cứu nạn, qua đó giúp sơ tán người dân đến khu vực an toàn.

Gần đây nhất, trong khuôn khổ Khóa họp thường kỳ lần thứ 57 tại Geneva (Thụy Sĩ), Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc đã thông qua kết quả Rà soát định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ IV đối với Việt Nam. Đáng chú ý, tại phiên họp này, đại diện các nước và nhiều tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ đã hoan nghênh những nỗ lực và thành tựu ấn tượng của Việt Nam trong bảo vệ và thúc đẩy quyền con người, đặc biệt đặt trong bối cảnh phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức từ dịch bệnh, biến đổi khí hậu, thiên tai. Các nước cũng ghi nhận những tiến bộ mọi mặt của Việt Nam trong hoàn thiện thể chế, pháp luật về quyền con người, phát triển kinh tế-xã hội, đổi mới sáng tạo, giảm nghèo bền vững, bảo đảm an sinh xã hội và quyền của các nhóm dễ bị tổn thương.

Thế nhưng, trong thời điểm cả hệ thống chính trị, người dân và doanh nghiệp trong nước đồng lòng hướng về các địa phương chịu hậu quả nặng nề bởi bão Yagi, khi các nước bạn bè, đối tác quốc tế dành cho người dân vùng bão lũ của Việt Nam sự đồng cảm, chia sẻ quý báu về cả vật chất và tinh thần thì một số tổ chức, cá nhân phản động lưu vong lại làm điều ngược lại, điển hình nhất trong số đó là tổ chức Việt Tân. Ngay từ lúc bão Yagi đổ bộ vào các tỉnh phía Bắc nước ta, trên trang Facebook của Việt Tân thường xuyên đăng tải những thông tin xuyên tạc, đại ý như: Đảng và Nhà nước Việt Nam phản ứng chậm chạp, thiếu khoa học, thậm chí thờ ơ, khoanh tay đứng nhìn người dân kêu khóc và đơn thân chống chọi với mưa bão, lũ lụt...

Bên cạnh đó, vẫn với phong cách “bới bèo ra bọ” thường thấy, tổ chức phản động Việt Tân còn lôi ra đủ loại vấn đề như cơ sở hạ tầng, cây xanh, phương tiện cứu hộ, cứu nạn, thậm chí là công tác thiện nguyện... nhằm hạ uy tín của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Chẳng hạn, khi phong trào quyên góp ủng hộ đồng bào bị ảnh hưởng bởi bão Yagi đang diễn ra ở khắp các địa phương trên cả nước, Việt Tân cố tình suy luận rằng trong lúc nhân dân Việt Nam khó khăn nhất, cần sự giúp đỡ nhất thì Đảng và Nhà nước lại phó mặc trách nhiệm cho các tổ chức, doanh nghiệp, người dân và giới nghệ sĩ. Dễ thấy, với hầu hết là thông tin tiêu cực, tổ chức này muốn "dựa hơi" cơn bão Yagi để bi kịch hóa cuộc sống của người dân tại các địa phương bị ảnh hưởng, khiến họ hoài nghi về vai trò lãnh đạo, các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong việc bảo vệ tính mạng, tài sản và các quyền của nhân dân.

Đáng mừng là những thông tin tiêu cực, phản cảm mà Việt Tân tung ra trong giai đoạn bão Yagi xem ra chỉ có tác dụng chiều lòng những kẻ “cùng chung chí hướng” với tổ chức này. Bằng chứng là rất nhiều người thẳng thừng đáp trả rằng, “độc chiêu” chống phá của Việt Tân giờ đây không có gì đặc biệt ngoài luận điệu xuyên tạc, bới móc.

Nói cách khác, bão Yagi đi qua cũng là lúc tấm mặt nạ đấu tranh cho dân chủ, nhân quyền của Việt Tân bị lật tung, phơi bày rõ chân tướng của một tổ chức chuyên chống phá Đảng và Nhà nước Việt Nam.

NINH GIANG

Phòng, chống "diễn biến hòa bình": Đừng yêu nước kiểu mù quáng

Tranh thủ cuối tuần về thăm nhà sau những ngày dài miệt mài học tập trên phố, Phương rất háo hức. Nhưng vừa bước chân qua cổng thì thấy bà Loan đặt tờ báo xuống hiên nhà, buông tiếng thở dài não nề.

“Mẹ ơi, có chuyện gì với nhà mình à? Sao mẹ buồn vậy?”, Phương hỏi mẹ.

- Con có biết tin hai mẹ con bà Ngọc ngõ trên nhà mình vừa bị bắt vì tội chống phá Nhà nước không? Mẹ thấy buồn quá!

- Con chỉ nghe loáng thoáng. Con cũng định về nhà tìm hiểu cho rõ ngọn ngành vì sự việc gần ngay nhà mình.

Ảnh minh họa: tuyengiao.vn

- Mẹ cái Duyên đó, trước nay là người hiền lành. Chẳng hiểu vì sao nghe lời con gái, mê muội tham gia tổ chức phản động chống phá Nhà nước nên cả hai mẹ con đều bị công an bắt rồi.

Đúng lúc đó thì ông Sáu, Tổ trưởng tổ dân phố bước vào cất lời: “Chào bà Loan. Bà đang nói chuyện về mẹ con bà Ngọc ngõ trên phải không?”

- Vâng, ông Sáu. Ông biết chuyện thế nào nói tôi nghe với.

- Mấy năm vừa rồi, Duyên con bà Ngọc bị kẻ xấu dụ dỗ tham gia tổ chức phản động chống phá Nhà nước, bêu xấu lãnh đạo. Những việc làm sai trái đó được ngụy biện là lòng yêu nước chân chính. Từng bị cơ quan công an mời lên làm việc, nhắc nhở, nhưng Duyên không tỉnh ngộ. Đáng buồn hơn, Duyên còn lôi kéo chính mẹ mình tham gia.

“Chú Sáu ơi, tội nghiêm trọng đến thế sao?”, Phương hỏi ông Sáu.

- Do thiếu hiểu biết, khi tham gia vào các tổ chức phản động, họ đã gieo rắc tư tưởng hận thù, xuyên tạc lịch sử, bôi nhọ lãnh đạo và làm mất đi niềm tin của quần chúng vào chính quyền nhân dân. Những hành động đó đe dọa đến an ninh quốc gia, phá hoại sự đoàn kết của dân tộc ta. Mà pháp luật thì nghiêm minh, không ai có thể đứng ngoài pháp luật được.

- Vậy chúng ta phải làm gì để không mắc bẫy kẻ xấu?

- Điều quan trọng nhất là phải có hiểu biết và luôn tỉnh táo trước các luồng thông tin. Bất cứ ai có biểu hiện lôi kéo hoặc bị lôi kéo tham gia các hoạt động sai trái, cần báo ngay cho cấp ủy, chính quyền địa phương để giáo dục, có biện pháp ngăn chặn kịp thời. Hơn hết, mỗi người dân phải tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, công tác quản lý, điều hành của Nhà nước, cùng nhau đoàn kết xây dựng cộng đồng vững mạnh.

Nghe ông Sáu nói, bà Loan hưởng ứng: “Ông nói phải đó. Chúng ta cần sáng suốt. Dù có chuyện gì cũng không tin theo những lời dụ dỗ của kẻ xấu mà hành động sai trái. Phương học trên phố, nhiều thông tin nhiễu loạn, nhất là trên mạng xã hội. Con phải nhớ kỹ điều đó nhé”.

“Vâng, con biết rồi ạ. Con sẽ chia sẻ với bạn bè để mọi người cùng cảnh giác, không mắc bẫy thế lực thù địch ạ”, Phương đáp lời mẹ.

HUY PHONG

Bài 1: Kế thừa, vận dụng những bài học lịch sử

 

Đức trị và pháp trị là hai đường lối cai trị của bậc quân vương, trong đó, đức trị được Khổng Tử xây dựng thành học thuyết chính trị, triển khai và thực thi trong chế độ phong kiến, để lại nhiều bài học lịch sử bổ ích.

Trong công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực hiện nay, việc kết hợp, vận dụng hài hòa giữa đức trị và pháp trị sẽ phát huy tối đa hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật, thực hành Điều lệ Đảng...

Từ những bài học lịch sử, thực tiễn…

Trong công cuộc phòng, chống tham nhũng, phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, chúng ta cần quán triệt, học tập, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về tinh thần thượng tôn pháp luật, "dĩ dân vi thượng". Bác Hồ rất coi trọng đạo đức, tình cảm nhưng rất nghiêm khắc với những hành vi tham nhũng, lãng phí, quan liêu, suy thoái đạo đức. Người gọi đó là giặc nội xâm, cực kỳ nguy hiểm, tự giết chết chế độ. Năm 1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ đạo việc xét xử nghiêm minh và y án tử hình đối với Đại tá Trần Dụ Châu, Cục trưởng Cục Quân nhu về tội tham nhũng, ăn chơi sa đọa trong bối cảnh quân dân cả nước tập trung tất cả cho kháng chiến chống thực dân Pháp. Đại tá Trần Dụ Châu từng là cán bộ được Chủ tịch Hồ Chí Minh tin tưởng giao chức vụ Cục trưởng Cục Quân nhu. Khi cán bộ này phạm trọng tội, mặc dù rất đau đớn nhưng Người vẫn kiên quyết nghiêm trị, xử lý đúng pháp luật.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm bà con nông dân tỉnh Bắc Kạn đang thu hoạch lúa mùa, năm 1950. Ảnh tư liệu: hochiminh.vn

Năm 1964, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chuẩn y án tử hình đối với cán bộ cao cấp Trương Việt Hùng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp vì tội giết người, ăn chơi sa đọa. Những bản án nghiêm khắc ấy thể hiện tinh thần thượng tôn pháp luật của người đứng đầu Nhà nước, tính nghiêm minh của pháp luật Việt Nam. Thực hiện nghiêm pháp luật như vậy thực sự là không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai. Bản án tử hình đối với hai đối tượng trên đã tăng sức mạnh răn đe đến đội ngũ cán bộ cao cấp trong Đảng, Nhà nước và Quân đội, thể hiện bản chất của pháp luật là công bằng, nghiêm minh: “Pháp luật không hùa theo người sang, sợi dây dọi không uốn mình theo cây gỗ cong”. Trong các cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, xây dựng đất nước quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội, tình hình đất nước có những giai đoạn diễn biến hết sức phức tạp, nhưng với sự nghiêm minh của pháp luật đã tạo nên hiệu ứng, hiệu quả tốt trong lãnh đạo, quản lý và điều hành xã hội của Đảng, Nhà nước ta, quy tụ lòng dân về một mối.

Hiện nay, chúng ta đang đẩy mạnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, quản lý xã hội bằng pháp luật, đã đem lại nhiều thành tựu nhất định. Đó là, mọi hoạt động xã hội đều phải tuân theo pháp luật, người dân được làm những việc mà pháp luật không cấm, cán bộ nhà nước làm việc theo pháp luật quy định. Trong quá trình hoạt động quản lý xã hội, đội ngũ cán bộ về cơ bản hoạt động theo đúng pháp luật. Đồng thời, do rèn luyện, tu dưỡng, đại đa số đội ngũ cán bộ, đảng viên đã hình thành, tu dưỡng phẩm chất đạo đức công bộc của dân. Tuân thủ theo pháp luật một cách bắt buộc nghiêm ngặt, dần dần thành thói quen tốt của cán bộ công chức, những thói quen ấy sẽ là cơ sở cho việc giáo dục, củng cố phẩm chất đạo đức như trung thành, tự giác, mẫn cán... Đồng thời, cán bộ tu dưỡng, rèn luyện đạo đức tốt sẽ bớt tham lam, tránh được tệ hối lộ, tham nhũng; bớt cửa quyền, hách dịch, tránh được độc tài, vi phạm dân chủ; bớt đố kỵ, ganh ghét sẽ tránh được mất đoàn kết, đấu đá tranh giành quyền lực, lợi ích... Xã hội luôn luôn vận động, phát triển làm cho nhu cầu đời sống con người cũng vận động, biến đổi theo. Trong bất cứ xã hội nào, quy định của pháp luật cũng không thể bao quát hết mọi lĩnh vực của đời sống. Cán bộ không tu dưỡng đạo đức, sẽ dẫn đến không tự giác chấp hành pháp luật, tìm cách lách luật để trục lợi.

Vì thế, dù xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, tuyên truyền, giáo dục pháp luật nhưng không thể thiếu tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức tốt trong đội ngũ cán bộ. Công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu tranh phòng, chống tham nhũng đang diễn ra quyết liệt và đạt được những kết quả nhất định. Một bộ phận không nhỏ cán bộ suy thoái phẩm chất đạo đức nghiêm trọng, vì lợi ích cá nhân nên tìm mọi cách trục lợi, tham nhũng, nhận hối lộ... đã bị xử lý nghiêm minh.

Năm 2023, cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật 606 tổ chức đảng, hơn 24.160 đảng viên. Trong đó, thi hành kỷ luật 459 đảng viên do tham nhũng, 8.863 đảng viên do suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, vi phạm những điều đảng viên không được làm. Đặc biệt, có 19 cán bộ diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý bị kỷ luật. Trong 6 tháng đầu năm 2024, cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật 308 tổ chức đảng, 11.005 đảng viên. Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã thi hành kỷ luật 47 cán bộ diện Trung ương quản lý. 

Đúng quy định pháp luật, phù hợp lương tâm, tình cảm

Với cách làm nghiêm túc, căn cứ vào quy định pháp luật, Điều lệ Đảng để tiến hành kỷ luật cán bộ vi phạm, đã làm cho người vi phạm bị xử lý tâm phục, khẩu phục, mang tính răn đe cao trong Đảng và hệ thống chính trị.  Những tội danh như tham nhũng, hối lộ, suy thoái đạo đức của cán bộ, đảng viên được tổ chức đảng kiểm điểm làm rõ sai phạm, được pháp luật xét xử công khai, luận tội đúng mức, hình phạt nghiêm khắc, đã tiếp tục củng cố lòng tin trong nhân dân về nhà nước pháp quyền công minh.

Nhà nước pháp quyền là nhà nước thượng tôn pháp luật, cán bộ từ Trung ương đến địa phương đều phải tuân theo pháp luật. Tính phổ biến của quy phạm pháp luật là cơ sở công bằng xã hội, mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Điều này đã được Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng chỉ đạo: Phải xây dựng cho được một cơ chế phòng ngừa chặt chẽ để “không thể” tham nhũng, tiêu cực; một cơ chế răn đe, trừng trị nghiêm khắc để “không dám” tham nhũng, tiêu cực; và một cơ chế bảo đảm để “không muốn”, “không cần” tham nhũng, tiêu cực; tránh bệnh sợ trách nhiệm, sợ sai, không dám làm, chống tình trạng tham nhũng tập thể, tham nhũng có tổ chức, lợi ích nhóm. Kỷ luật nghiêm minh với tinh thần không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai một cách bài bản, thuyết phục... Xử là phải xử nghiêm theo đúng quy định của pháp luật và phù hợp với lương tâm, tình cảm chứ không phải cứ xử nặng mới là tốt. Điều này đã tạo ấn tượng sâu sắc không chỉ trong nhân dân mà ngay những người phạm tội cũng cảm thấy ăn năn, hối cải. Nhiều người đã phải khóc trước tòa vì sự ăn năn, hối lỗi.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm cũng đã khẳng định: Tiếp tục triển khai mạnh mẽ, đồng bộ các giải pháp, kiên quyết, kiên trì đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực theo đúng phương châm “không ngừng, không nghỉ”, “không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai”. Phòng, chống tham nhũng được thực hiện tốt sẽ giữ được lòng tin của nhân dân với Đảng, với Nhà nước, với đội ngũ cán bộ. Đội ngũ cán bộ trong sạch, bộ máy vận hành đồng bộ, trên dưới hành động thống nhất theo pháp luật sẽ tạo nên hành lang pháp lý cho xã hội và cá nhân tuân theo.

Việc kế thừa, vận dụng những bài học lịch sử từ truyền thống ông cha và học tập, làm theo tư tưởng Hồ Chí Minh để giải quyết hài hòa mối quan hệ pháp trị và đức trị trong tình hình hiện nay là vô cùng quan trọng và cần thiết. Khi "đức trị" đạt đến sự tự giác, là nhân tố để xây dựng Đảng ta là đạo đức, là văn minh, thì tinh thần thượng tôn pháp luật, hiệu lực, hiệu quả pháp trị sẽ đạt mức tối đa. Tinh thần này cần được triển khai trong toàn Đảng và hệ thống chính trị chứ không chỉ có sự cố gắng, kiên trì, kiên quyết từ Trung ương.

(còn nữa)

TS PHẠM ĐÀO THỊNH

Kết hợp pháp trị và đức trị trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng - Bài 2: Vì hiệu quả thực chất, bền vững... (Tiếp theo và hết)

 

Quyền lực là một trong những căn nguyên dễ làm tha hóa đạo đức con người. Vì thế, để ngăn chặn sự tha hóa, mỗi cán bộ, đảng viên phải không ngừng tự giác trau dồi đạo đức, tích cực tu dưỡng, rèn luyện đạo đức. Đó cũng chính là một trong những nhân tố căn bản để rèn luyện tinh thần thượng tôn pháp luật...

Coi trọng đạo đức trong lãnh đạo, quản lý

V.I.Lênin từng nói: Có ba kẻ thù chính trong mỗi người nắm quyền lực, kẻ thù thứ nhất là tính kiêu ngạo cộng sản chủ nghĩa, kẻ thù thứ hai là nạn mù chữ, kẻ thù thứ ba là nạn hối lộ. Trong quá trình nắm quyền, người cán bộ có thể chuyển từ người tốt sang người xấu. Để ngăn chặn, phải có đạo đức và coi trọng tu dưỡng đạo đức. Đạo đức là cái gốc của người cán bộ cách mạng, đạo đức có tính tự giác, tự nguyện, là cái bên trong mỗi con người. Từ cái bên trong mà chi phối suy nghĩ, hành vi bên ngoài. Đạo đức khi được hình thành, tu dưỡng liên tục sẽ trở nên bền vững, thành nền tảng về tư cách, phẩm chất của người cán bộ cách mạng. Dù đời sống xã hội thay đổi, nhu cầu phát sinh thì nhờ có đạo đức mà điều chỉnh con người có hành vi đúng với giá trị đạo lý.

Nhờ có đạo đức mà cán bộ, đảng viên sẽ có tính hấp dẫn, tính thu hút đối với cộng đồng, xã hội. Đạo đức có sức mạnh nội sinh, tính lan tỏa lớn, đạo đức không chỉ đưa ra nguyên tắc cho cán bộ tự giác thực hiện mà còn khuyên cán bộ nên làm cái này tốt đẹp hay làm cái kia lương thiện từ đó mà tạo ra những phong trào tích cực trong xã hội. Nếu như pháp luật yêu cầu người cán bộ, đảng viên tối thiểu phải đạt được những quy định của pháp luật, bắt buộc phải thực hiện những quy phạm có tính phổ biến, phổ thông, thì ngược lại, đạo đức yêu cầu tối đa.

Đó là, đạo đức là những quy tắc, chuẩn mực có tính cách tự giác, tự nguyện, đạt đến yêu cầu cao: Khuyến khích, động viên, khêu gợi nên làm những điều cao đẹp, những điều lý tưởng, từ đó, người cán bộ hình thành những phẩm chất cao đẹp, dám hy sinh vì lý tưởng cách mạng. Đạo đức cán bộ, đảng viên tốt đẹp sẽ như ruộng lúa tốt, cỏ dại không có cơ hội mọc chen lấn, xã hội sẽ dần loại trừ những hành vi xấu, tiêu cực. Người cán bộ có đạo đức tốt sẽ khắc phục được khó khăn, gian khổ, không nề hà với công việc, rèn luyện được bản lĩnh thắng không kiêu, bại không nản, chất phác, khiêm tốn, chỉ lo hoàn thành nhiệm vụ tốt chứ không kèn cựa về lợi ích. Cũng từ đó mà người cán bộ, đảng viên tránh được tính công thần, quan liêu; không kiêu ngạo, không hủ hóa...

Lịch sử và thực tiễn cho thấy, khi chính quyền dùng đức trị bên cạnh pháp trị để quản lý, điều hành xã hội sẽ đạt được hiệu quả tối ưu. Kế thừa kinh nghiệm ấy, bên cạnh việc thực hiện quản lý, điều hành xã hội bằng pháp luật, Đảng, Nhà nước ta còn phát huy được sức mạnh của đạo đức, của nội lực bên trong. Đảng ta là đạo đức, là văn minh, tức là coi trọng đạo đức trong lãnh đạo, quản lý. Một đảng cầm quyền mà coi trọng đạo đức thì sẽ giảm bớt rất nhiều quan liêu, tham nhũng, cửa quyền, hách dịch. Đảng cầm quyền mà coi trọng đạo đức thì cán bộ mắc khuyết điểm sẽ yên tâm sửa chữa để tiến bộ hơn, tránh được mặc cảm, tự ti khi đã mắc khuyết điểm.

Nhận được lòng bao dung, độ lượng của các cấp lãnh đạo, cán bộ vi phạm khuyết điểm sẽ có thái độ, tư tưởng tích cực hơn trong cuộc sống cũng như trong công tác. Đảng, Nhà nước coi trọng đạo đức trong lãnh đạo, quản lý sẽ tạo điều kiện tốt cho cán bộ, đảng viên tự giác, thành khẩn nhận khuyết điểm, tránh được tình trạng che giấu khuyết điểm. Cán bộ, đảng viên có đạo đức tốt sẽ có phương pháp giúp những cán bộ có khuyết điểm sửa sai, giúp nhau tiến bộ. Nỗi ân hận, ăn năn của người vi phạm khuyết điểm cũng chính là nỗi đau của mình. Trong xã hội, giữa cái đúng, cái sai, cái tích cực và tiêu cực còn đan xen trên nhiều lĩnh vực, phân khúc, thì việc cùng nhau nhận diện, cùng giúp nhau sửa chữa, tiến bộ là vô cùng cần thiết.

Nhìn nhận con người trong bối cảnh hiện nay cần có thái độ khách quan, toàn diện, biện chứng. Cán bộ, đảng viên cần tránh thái độ thấy đồng chí, đồng nghiệp mắc khuyết điểm thì bàng quan hoặc hả hê, chì chiết, hay có tư tưởng “giậu đổ bìm leo”, "tát nước theo mưa". Làm như thế sẽ đẩy người mắc khuyết điểm đi vào ngõ cụt của cuộc sống. Đồng thời, tránh tư tưởng, thái độ, lợi dụng công tác phòng, chống tham nhũng để khai thác điểm yếu, khai thác sơ hở, lợi dụng sự nhẹ dạ cả tin để cài bẫy cho đồng chí của mình mắc sai lầm. Cán bộ, đảng viên phải thẳng thắn, trung thực, chân thành để khuyên bảo nhau cùng tiến bộ. Yêu thương, quý mến nhau không có nghĩa là thấy đồng chí vi phạm khuyết điểm thì nể nang, né tránh không dám thẳng thắn góp ý phê bình. Đến khi đồng chí của mình vi phạm khuyết điểm, vi phạm pháp luật thì mới bới móc. Như thế là kẻ cơ hội, thiếu chân thành. Người cán bộ ngoài hiểu biết đạo đức cũng cần có lòng dũng cảm, khẳng khái thì mới thực hiện được đạo đức tốt đẹp.

Một con người, dù có vi phạm pháp luật, có tội lỗi cũng không thể đẩy họ ra khỏi xã hội. Họ vẫn phải sinh sống trong cộng đồng. Vì thế, bên cạnh sự nghiêm minh của pháp luật, xã hội cần có lòng nhân ái, bao dung, sẵn sàng thông cảm khi người mắc khuyết điểm biết ăn năn hối cải. Từ đó làm cho họ có bài học sâu sắc hơn trong cuộc sống. Những bài học đắt giá, bổ ích đó sẽ lan tỏa trong các thế hệ cán bộ, đảng viên. Từ những bài học trong quá khứ sẽ ngăn chặn được những hành vi tiêu cực tương tự có khả năng xảy ra trong hiện tại và tương lai.

Lấy đạo đức làm gốc, lấy pháp luật làm chuẩn

Sức mạnh của đạo đức và sức mạnh của pháp luật trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, xây dựng và chỉnh đốn Đảng có quan hệ biện chứng với nhau. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, một xã hội phát triển tốt đẹp là xã hội lấy đạo đức làm gốc, lấy pháp luật làm chuẩn. Trong công cuộc chống tham nhũng hiện nay, không thể tuyệt đối hóa vai trò của pháp luật. Mọi hành vi vi phạm chỉ xử lý theo pháp luật thì mới chỉ giải quyết quan hệ bên ngoài: Tội danh được chứng minh bằng tang chứng, vật chứng nhưng cái tâm, cái ý thức, tư tưởng chưa được giải quyết.

Trong các vụ án cán bộ tham nhũng, hối lộ, vấn đề đấu tranh rất khó khăn, phức tạp khi thiếu tang chứng, vật chứng. Tất cả những vấn đề đó là cái bên ngoài, bản thân người vi phạm có thể tìm cách để chối bỏ nhằm thoát tội. Vấn đề sâu xa của cán bộ, đảng viên là cái tâm phải thực sự trong sáng, nhận thức phải thật sự thấu đáo về khuyết điểm, về sai phạm. Cán bộ, đảng viên có nhận thức đầy đủ về giá trị của danh dự, của đạo đức cao đẹp thì mới có thể dứt bỏ được những cám dỗ của đời sống vật chất. Từ đó, mới tự giác nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, lấy những quy phạm pháp luật làm chuẩn mực của công vụ.

Trong công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, nếu tách rời đạo đức khỏi pháp luật hoặc coi nhẹ, việc thực thi pháp luật của Nhà nước sẽ trở nên hà khắc, thô bạo, con người với con người trở nên xa lạ, thiếu đi cái sinh động của tình nghĩa cao thượng, thiếu tính nhân văn trong đời sống xã hội. Trước tòa, với những bằng chứng tội phạm, các vị thẩm phán, các vị luật sư luận tội buộc người vi phạm phải nhận tội nhưng nếu thiếu đạo đức thì tính tâm phục không cao. Sự miễn cưỡng nhận tội của người vi phạm pháp luật sẽ xa lạ với việc tự giác chấp hành hình phạt, từ đó cũng ảnh hưởng đến chiều sâu tính nghiêm minh của pháp luật.

Đạo đức khi được phát huy giá trị cao đẹp của nó, việc thực thi pháp luật sẽ có tính hiệu quả, tính thực thi cao. Cán bộ chấp pháp mà đạo đức kém thì có thể sử dụng pháp luật không công tâm, luận tội thiếu khách quan, thiếu chuẩn mực, xảy ra oan sai, khuất tất. Từ đó, xảy ra tình trạng thực thi pháp luật khó khăn, khiếu kiện kéo dài, vụ án có thể chấm dứt nhưng dư luận vẫn âm ỉ. Ngược lại, cán bộ có đạo đức tốt, sẽ sử dụng pháp luật nghiêm minh, chặt chẽ, công khai, thấu tình đạt lý, xử đúng người, đúng tội. Từ đó, lòng tin của nhân dân vào tính chính trực của pháp luật được khẳng định.

Hiện nay, Đảng, Nhà nước ta không ngừng quan tâm giáo dục, rèn luyện đạo đức cho cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức nhưng đồng thời khẳng định pháp luật Việt Nam trừng trị nghiêm khắc những ai vi phạm đạo đức, vi phạm kỷ luật Đảng, vi phạm pháp luật Nhà nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng căn dặn: Pháp luật phải thẳng tay trừng trị những kẻ bất liêm, bất kỳ kẻ ấy ở địa vị nào, làm nghề nghiệp gì. Có như vậy, tính nghiêm minh của pháp luật mới được hiện thực hóa vào trong đời sống xã hội.

Kết hợp đạo đức và pháp luật trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phòng, chống tham nhũng là vô cùng cần thiết trong tình hình hiện nay. Bởi vì, nó vừa phát huy được sức mạnh nền tảng của đạo đức, vừa bảo đảm tính chuẩn mực của pháp luật. Có như vậy, công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực mới đạt được mục tiêu, kết quả thực chất, bền vững...

TS PHẠM ĐÀO THỊNH