MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÒNG, CHỐNG SUY THOÁI VỀ ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG CỦA CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN HIỆN NAY

Xây dựng và chỉnh đốn Đảng luôn là nhiệm vụ cơ bản, thường xuyên của Đảng Cộng sản Việt Nam. Từ khi ra đời đến nay, tùy theo bối cảnh lịch sử và yêu cầu nhiệm vụ cách mạng của từng thời kỳ mà Đảng ta xác định nội dung, vấn đề cần tập trung giải quyết về công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng ngang tầm sự nghiệp lãnh đạo cách mạng. Trong công cuộc đổi mới đất nước, từ tổng kết lý luận và thực tiễn, nhất là từ vai trò, ý nghĩa, kết quả việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, trong giai đoạn mới, lần đầu tiên, Đảng ta xác định “Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức”[2] và nhấn mạnh, cần coi trọng xây dựng, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ, đảng viên. Coi đó vừa là mục tiêu vừa là khâu then chốt  trong xây dựng và chỉnh đốn Đảng hiện nay, “Để làm cho tất cả cán bộ, đảng viên xứng đáng là những chiến sĩ cách mạng, Đảng ta phải ra sức tăng cường giáo dục toàn Đảng về lý tưởng xã hội chủ nghĩa, về đường lối, chính sách của Đảng, về nhiệm vụ và đạo đức của người đàng viên”[3]

Quán triệt quan điểm của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh, trong công cuộc đổi mới, có thể phác họa chân dung đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay, đó là, tuyệt đối trung thành với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định lý tưởng, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, phấn đấu vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; hết lòng, hết sức phục vụ sự nghiệp của Đảng, của Tổ quốc và Nhân dân, trung với nước, hiếu với dân, đặt lợi ích của cách mạng, của đất nước và Nhân dân lên trên lợi ích của cá nhân, theo nguyên tắc "Dĩ công vị thương". Thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Không tham nhũng, lãng phí. Chấp hành nghiêm chỉnh đường lối, cương lĩnh, kỷ luật của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Ra sức học tập, rèn luyện không ngừng nâng cao trình độ, năng lực công tác, giữ gìn lối sống trong sạch, lành mạnh. Đề cao tự phê bình và phê bình nhằm góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh. Gương mẫu trong mọi việc, gắn bó mật thiết, đoàn kết, thân ái, nêu cao tinh thần thương yêu đồng chí, đồng bào.

Đối chiếu với chuẩn mực đạo đức cách mạng ấy, trong thực tiễn những năm qua, đa số cán bộ, đảng viên kiên định mục tiêu, lý tưởng của Đảng, hết lòng hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân; phát huy được vai trò tiên phong, năng động, sáng tạo trong công tác, lao động, cuộc sống, tích cực rèn luyện phẩm chất, trau dồi năng lực; đội ngũ có bước trưởng thành, đóng vai trò nòng cốt, góp phần xứng đáng vào thành quả chung của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây đắp lên nhiều kết quả quan trọng của công tác xây dựng đảng, củng cố, tăng cường năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Song, bên cạnh đó, tình trạng suy thoái về đạo đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đã và đang diễn ra với mức độ nghiêm trọng, có xu hướng lan rộng ở nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều lĩnh vực. Chủ nghĩa cá nhân, lối sống thực dụng, vụ lợi, vị kỷ trong cán bộ, đảng viên chưa được ngăn chặn và đẩy lùi; tệ tham nhũng, hối lộ, bòn rút của công không giảm; lối sống cơ hội, thực dụng ngày càng gia tăng; lời nói không đi đôi với việc làm; quan liêu, xa rời quần chúng, không sâu sát cơ sở; toan tính vụ lợi, ... đang hàng ngày, hàng giờ tác động trực tiếp đến quan hệ đạo đức gia đình và xã hội. Nghị quyết Đại hội XII của Đảng cũng nhận định, một trong bốn nguy cơ vẫn tồn tại và có phần diễn biến phức tạp hơn, khi một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng…. cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc...  tệ chạy chức, quyền, bằng cấp, tội vẫn còn; không trung thực, chạy theo lối sống cơ hội, thực dụng. Tình trạng đó làm giảm sút lòng tin của Nhân dân đối với Đảng; nếu không được sửa chữa sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ, cần phải kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi, để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, củng cố niềm tin của đảng viên và của Nhân dân đối với Đảng. Đây là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng bảo đảm cho Đảng luôn trong sạch, vững mạnh. Tăng cường hiệu quả công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên là một trong những nhiệm vụ vừa cơ bản vừa cấp bách trong công tác xây dựng,chỉnh đốn Đảng hiện nay.

Ngọn nguồn của sự suy thoái về đạo đức, lối sống trước hết là do bản thân cán bộ, đảng viên thiếu sự tu dưỡng, rèn luyện; lập trường không vững, tư tưởng hoang mang dao động; sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, hẹp hòi, bị cám dỗ bởi các lợi ích vật chất, không làm tròn trách nhiệm, bổn phận trước Đảng, trước Tổ quốc và Nhân dân. Đồng thời, các tổ chức đảng chưa phát huy tốt vai trò, trách nhiệm trong bồi dưỡng, giáo dục quản lý, giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên; những yếu kém, bất cập trong quản lý nhà nước, quản lý xã hội. Bên cạnh đó, mặt trái của quá trình toàn cầu hóa, sự lợi dụng các phương tiện truyền thông hiện đại để cổ xúy cho lối sống hưởng lạc, thực dụng, cá nhân chủ nghĩa, tất cả vì đồng tiền…

Để góp phần thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị, Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; phát huy ưu điểm, kiên quyết sửa chữa các khuyết điểm, đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, cần quán triệt, triển khai thực hiện đồng bộ một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, thường xuyên làm tốt công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên, củng cố và phát triển nhận thức, trách nhiệm về đạo đức cách mạng. Đạo đức cách mạng là phẩm chất hàng đầu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, được hình thành, phát triển thông qua giáo dục, học tập và rèn luyện trong thực tiễn, không bất biến, có tính kế thừa và không ngừng được bổ sung trong điều kiện mới. Do vậy, phẩm chất đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên cần phải được bồi đắp thường xuyên thông qua hoạt động giáo dục, rèn luyện, làm cho họ luôn xứng đáng đứng trong hàng ngũ “là đạo đức, là văn minh” của Đảng ta, luôn tiên phong về lý luận và thực tiễn. Tính thường xuyên phải được thực hiện trong mục tiêu, phương thức giáo dục, rèn luyện, không chỉ dừng lại trong nhà trường đào tạo, trong công tác, trong sinh hoạt đảng mà còn được triển khai đồng bộ, tích hợp khi liên tục giáo dục, bồi dưỡng về lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính trị của Đảng theo quá trình công tác, cống hiến; kể cả trong sinh hoạt cộng đồng, nơi cư trú. Mặt khác, tính thường xuyên còn phải được thấm nhuần trong phương pháp, hình thức giáo dục, rèn luyện, nhất là trong thuyết phục, nêu gương, giáo dục riêng. Chỉ có tiến hành thường xuyên công tác giáo dục, rèn luyện mới phát hiện, giải quyết được những bất cập, đáp ứng yêu cầu bổ sung, phát triển những phẩm chất đạo đức cách mạng mới trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, trong kỷ nguyên công nghệ thông tin, công nghệ hội tụ (4.0) nhất là những chuẩn mực về nhãn quan chính trị - xã hội, thái độ ứng xử, giải quyết mối quan hệ xã hội, quan hệ lợi ích, quan hệ công tác, sinh hoạt khi xã hội đã có bước chuyển mình nhanh chóng trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN. Tuy nhiên cũng cần phải hết sức giữ gìn, phát huy những chuẩn mực mang tính căn cốt, bản chất của đạo đức cách mạng, không thể lấy cái ứng biến thay thế cái bất biến, lấy cái riêng đa dạng, phong phú thay cho cái chung xuyên suốt, phổ biến về phẩm chất, chuẩn mực đạo đức cách mạng.

Hai là, kiến tạo môi trường, điều kiện, cơ chế bảo đảm cho việc giáo dục, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Cán bộ, đảng viên là con người của xã hội, được Đảng phân công nhiệm vụ, nhất là trong điều kiện Đảng cầm quyền có thể được nắm giữ những chức vụ, cương vị trong hệ thống chính trị. Vì vậy, cần thấu suốt, đồng bộ hóa quá trình giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ, đảng viên với quá trình xây dựng đạo đức xã hội, trong đó, phẩm chất đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên phải đóng vai trò tiên phong, dẫn dắt, nêu gương, nhưng không quá tách biệt, có khoảng cách lớn với nền tảng đạo đức chung của xã hội. Các tổ chức, cơ quan, đơn vị công tác, sinh hoạt, nhất là cấp ủy, tổ chức đảng các cấp phải thực sự là “Trường học thực tiễn” giáo dục, rèn luyện đạo đức cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Thực hiện nhất quán trong phương thức quản lý cán bộ, đảng viên. Trong điều kiện đảng cầm quyền, việc cất nhắc, điều động, bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ phải dựa trên cơ sở đánh giá, xem xét toàn diện phẩm chất và năng lực, đức và tài, trong đó, hết sức coi trọng nguyên tắc lấy đạo đức của cán bộ, đảng viên là gốc. Kiên quyết phát hiện, loại bỏ những cán bộ, đảng viên dù có tài nhưng suy thoái đạo đức, lối sống, nhất là đạo đức chính trị. Tiếp tục nghiên cứu, phát triển cơ chế, và cụ thể hóa thành quy trình đào tạo, quy hoạch, sử dụng cán bộ theo hướng chặt chẽ về nguyên tắc, dân chủ trong cách làm. Qua đó, tạo môi trường, điều kiện cho đội ngũ cán bộ, đảng viên soi rọi, xác định mục tiêu, nhiệm vụ phấn đấu, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng. Điều đó góp phần quan trọng, tạo động lực thực hiện tốt việc kết hợp công tác tư tưởng với công tác tổ chức, chính sách; xây dựng đảng vững mạnh về tư tưởng, chính trị, tổ chức và đạo đức.

Ba là, kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục, rèn luyện với tự giáo dục, rèn luyện; giữa “xây” và “chống”. Đạo đức có tính xã hội, nhưng chính phẩm chất đạo đức cũng mang tính cá nhân, riêng có. Vì vậy, phải làm cho hai quá trình, giáo dục, rèn luyện và tự giáo dục, rèn luyện đồng hành, thâm nhập, gắn bó chặt chẽ với nhau, chú trọng yêu cầu và đề cao vai trò, trách nhiệm tự giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Muốn vậy, cần tập trung tổ chức thực hiện tốt tự phê bình, phê bình, tự soi, tự sửa trong sinh hoạt đảng, trong cuộc sống cộng đồng; thực hiện nói đi đôi với làm, nêu cao ý thức trách nhiệm là người có giác ngộ lý tưởng, giáo dục đạo đức cho quần chúng, theo đó, cán bộ, đảng viên phải tự tu dưỡng, rèn luyện, thực hành đạo đức làm gương cho mọi người noi theo. Song hành với quá trình xây dựng, phát triển đạo đức cách mạng là kiên quyết đấu tranh chống hành vi vi phạm pháp luật và những biểu hiện tiêu cực vi phạm phẩm chất đạo đức, lối sống hoặc có nguyên nhân từ sự kém rèn luyện đạo đức, lối sống. Thường xuyên tiến hành có hiệu quả các biện pháp kiểm tra, thanh tra, phát hiện và xử lý nghiêm minh, kịp thời, chính xác, không có vùng cấm đối với những biểu hiện sa sút về đạo đức dù ở bất cứ chức trách, cương vị nào của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là những người giữ trọng trách. Tập trung phòng, chống tham nhũng, lãng phí, cửa quyền, quan liêu. Đồng thời có cơ chế, biện pháp bảo vệ, tôn vinh những cán bộ, đảng viên tiên phong, gương mẫu về đạo đức, lối sống trong Đảng, trong xã hội.

Bốn là, quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII. Đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh bằng những việc làm thiết thực, hiệu quả; lồng ghép với thực hiện nhiệm vụ chính trị, chương trình phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng- an ninh. Bổ sung vào thang giá trị đạo đức, các phẩm chất đạo đức cơ bản của cán bộ, đảng viên các tiêu chí: dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; có tinh thần dũng cảm đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, mất dân chủ. Chú trọng tuyên truyền nêu gương “người tốt, việc tốt”; lấy nhân tố tích cực đẩy lùi tiêu cực; kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện sa sút về tư tưởng chính trị, vô trách nhiệm, vụ lợi cá nhân, vi phạm chuẩn mực đạo đức, lối sống… Làm tốt việc giám sát, đánh giá mức độ chuyển biến tiến bộ của tập thể, cá nhân. Kết hợp với xây dựng nếp sống văn minh, lành mạnh, tiết kiệm, cấp trên nêu gương cho cấp dưới, người đứng đầu làm trước và phải thật sự mẫu mực. Tập trung xây dựng và triển khai thực hiện nghiêm túc tiêu chí học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; cam kết không suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” theo chức năng, chức trách, nhiệm vụ của các nhóm công tác, cá nhân cán bộ, đảng viên. Bên cạch đó, công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng phải được tiến hành nghiêm túc, chặt chẽ, đạt hiệu quả thiết thực. Đi sâu vào tư tưởng chính trị, phẩm chất năng lực công tác, đạo đức, lối sống và kết quả hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao... Cần phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng, tổ chức trong tiến hành các hoạt động kiểm tra, giám sát của Đảng, nhất là vai trò của cơ quan, ủy ban kiểm tra của cấp ủy các cấp, tổ chức đảng, quần chúng đối với cán bộ, đảng viên; gắn kiểm tra, giám sát với thi hành kỷ luật Đảng. Kiên quyết xử lý nghiêm minh những cán bộ, đảng viên vi phạm tư cách đảng viên, những tổ chức đảng yếu kém trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, sa sút về phẩm chất đạo đức, lối sống.