“NÉ TRÁCH NHIỆM” CĂN BỆNH KHÔNG MỚI

Một trong những căn bệnh trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức tồn tại lâu nay là bệnh né tránh trách nhiệm, sợ trách nhiệm. Mặc dù đã được nhận diện và chỉ rõ là một trong những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị theo Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII của Đảng, thế nhưng cho đến nay, căn bệnh này vẫn chưa được điều trị hiệu quả. Tác hại của căn bệnh này là rất lớn, đòi hỏi phải có phương thuốc đặc trị.

Thế nhưng, bệnh né tránh trách nhiệm, lẩn tránh nhiệm vụ cũng gây ra hậu quả, thiệt hại không kém. Đến mức tại Hội nghị trực tuyến Chính phủ với các địa phương để đánh giá tình hình 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2019 vừa được tổ chức thì căn bệnh né tránh trách nhiệm được chỉ đích danh là một trong những trở lực của phát triển, gây lãng phí lớn, thậm chí gây mất niềm tin. “Sợ trách nhiệm” và “né trách nhiệm” để chỉ những người được giao nhiệm vụ công nhưng đã không làm tròn nhiệm vụ, thậm chí thoái thác nhiệm vụ, lẩn tránh nhiệm vụ theo chức trách của mình. Tại sao người ta lại “né” quyền lực và trách nhiệm mà tổ chức đã trao cho mình? Đó có thể là vì người ta cho rằng việc thực thi những nhiệm vụ đó khá “xương”, không có lợi cho bản thân, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thực tiễn hiện nay, có những việc cần sớm được cung cấp thông tin để định hướng dư luận thì không có ai phát ngôn, gây ra nhiều lo lắng, rồi những tin đồn, những thông tin xuyên tạc có cơ hội xuất hiện hoặc rất nhiều việc đáng lẽ phải được giải quyết ở cấp dưới, ở cấp cơ sở, nhưng vì cấp dưới, cấp cơ sở không giải quyết, mà cứ dồn dần lên cấp trên, nên cuối cùng rất nhiều nhiệm vụ lên đến tận cấp quản lý hành chính cao nhất là Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Điều này rõ ràng làm giảm hiệu quả quản trị của cả hệ thống, gây dồn ứ nhiệm vụ. Nhiều cấp có thể ra quyết định quản lý theo đúng thẩm quyền thì lại có xu hướng trở thành cấp trung gian, trung chuyển trách nhiệm, và cả hệ thống phải chờ cấp cao nhất ra quyết định quản lý thì mới thực thi được. Nhiều việc vì thế chậm được giải quyết. Xu hướng “dồn việc lên trên” này xuất hiện cả trên bình diện quốc gia và trong mỗi cơ quan, bộ, ngành, địa phương. Đẩy lên cấp trên hoặc đẩy cho bộ phận khác là phương án rất dễ, nhiệm vụ coi như không liên quan gì nữa tới mình, nhưng việc thì vẫn còn nguyên.

Vì vậy, để chữa căn bệnh này, người có trách nhiệm luôn phải lắng nghe cuộc sống, nắm bắt cuộc sống, trên tinh thần phục vụ nhân dân tốt nhất, chứ không phải cứ việc mình mình làm, “nhắm mắt, bịt tai”, tuân thủ đúng quy trình, đúng nhiệm vụ được giao, không cần quan tâm đến hiệu quả và hậu quả của việc ấy. Nếu cứ làm đúng quy trình, quy định, bất chấp kết quả thì đúng là người cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức sẽ tránh được những rắc rối cho bản thân, để được yên thân, mặc dù kết quả chung có thể không tốt. Nhưng nếu như thế, hệ thống của chúng ta rất dễ rơi vào trạng thái vô cảm. Một người bác sĩ cần phải cảm nhận được nỗi đau của bệnh nhân và gia đình bệnh nhân, từ đó mới đưa ra được phương án điều trị đúng nhất. Chúng ta cần khuyến khích mỗi người trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, chúng ta cần phải luôn luôn mở rộng giác quan để vui khi nhiệm vụ, chức trách của mình được hoàn thành tốt, và phải đau khi nhiệm vụ giao cho mình không được làm tốt, hoặc những việc không hẳn được giao cho mình nhưng mình nhìn thấy chưa được giải quyết tốt. Nỗi đau này còn phải vượt lên sự lo lắng cho tồn tại của bản thân trong hệ thống, vì nó xuất phát từ lương tâm, là danh dự với công việc, là lý tưởng, là lẽ sống của mỗi cán bộ, đảng viên.

Nếu xây dựng được tâm thế ấy thì với mỗi việc khó, mỗi con người trong hệ thống chúng ta sẽ không tìm cách "đá" sang cho người khác, cho cấp trên mà sẽ cùng suy nghĩ, tham mưu hướng giải quyết, xây dựng chính sách, các quy định, các điều luật mới cho phù hợp. Việc gì thuộc cấp nào quản lý thì cấp đó phải quyết định, không được đẩy lên cấp trên. Tinh thần “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm” vì cái chung của đồng chí Kim Ngọc, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phú, “cha đẻ” của “khoán mười” tháo gỡ nút thắt về cơ chế, chính sách, tạo sự phát triển cho nông nghiệp Việt Nam thời kỳ đổi mới cần phải là tấm gương cho các cán bộ, đảng viên hiện nay.

Cùng với đó, để khuyến khích tinh thần tự giác, dám đương đầu với khó khăn, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm thì cách đánh giá cán bộ cũng cần được nghiên cứu phù hợp; xóa tư tưởng "an phận thủ thường" vì “làm nhiều sai nhiều, làm ít sai ít, không làm không sai” trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức hiện nay. Cách đánh giá cần phải giúp cho cán bộ, đảng viên vững tâm rằng nếu mình hành động vì lợi ích chung, vì cái chung thì sẽ được nhìn nhận đúng, sẽ không gặp rắc rối. Còn nếu “làm ít” hoặc “không làm” cũng chẳng khác nào đang làm sai, bởi vì gây ra hậu quả rất tiêu cực, rất nghiêm trọng.