Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bộ trong chuẩn bị nhân sự đại hội đảng các cấp, tiến tới đại hội XIII của Đảng

Công tác nhân sự là một nội dung quan trọng của đại hội đảng. Do đó, quán triệt và vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bộ trong chuẩn bị nhân sự đại hội đảng các cấp, tiến tới Đại hội XIII của Đảng có ý nghĩa rất quan trọng.

Ngay từ rất sớm, trong tác phẩm “Đường kách mệnh” (năm 1927), ở trang đầu tiên, Hồ Chí Minh nêu tư cách của một người cách mạng; sau này, trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” (năm 1947), Người khẳng định: “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”1, “Muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém”2.

Tiêu chuẩn tổng quát nhất về cán bộ cách mạng, theo tư tưởng Hồ Chí Minh là cặp chỉnh thể ĐỨC - TÀI. Người phân tích mối quan hệ biện chứng giữa đức và tài: nếu có tài mà không có đức thì làm hỏng việc; nếu có đức mà không có tài thì như ông bụt ngồi đó mà không giúp ích gì được cho cuộc sống. Hiện nay, tiêu chí ĐỨC - TÀI trong xây dựng đội ngũ cán bộ của hệ thống chính trị nước ta được diễn đạt bằng nhiều cụm từ khác, như: phải vừa có tâm vừa có tầm, vừa “hồng” vừa “chuyên” hoặc vừa có phẩm chất, vừa có năng lực, v.v.

Hồ Chí Minh đã tiên lượng rằng, cách mạng Việt Nam nhất định sẽ thành công, khi Đảng trong sạch, vững mạnh, nhân dân ta đoàn kết chung quanh Đảng và đặc biệt là có đội ngũ cán bộ, đảng viên ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ. Hiện nay, toàn Đảng đang tiến hành đại hội đảng các cấp, tiến tới Đại hội XIII của Đảng; đây là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, thể hiện tập trung dân chủ cao nhất, rộng rãi nhất; khẳng định trí tuệ, bản lĩnh của các tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên và toàn thể nhân dân; qua đó, tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, đảng viên. Vì vậy, công tác nhân sự để bầu vào cấp ủy đảng các cấp nhiệm kỳ mới phải đặc biệt coi trọng chất lượng, có số lượng và cơ cấu hợp lý; tiêu biểu về trí tuệ, phẩm chất, uy tín, thật sự trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao, đáp ứng yêu cầu lãnh đạo trong tình hình mới, thực hiện thắng lợi nghị quyết đại hội đảng các cấp và Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Vì vậy, quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề cán bộ; đồng thời, thực hiện nghiêm Chỉ thị số 35-CT/TW, ngày 30/5/2019 của Bộ Chính trị về đại hội đảng các cấp, tiến tới Đại hội XIII của Đảng, công tác nhân sự cho đại hội, cần phải cụ thể hóa tiêu chí ĐỨC - TÀI của cán bộ theo tư tưởng Hồ Chí Minh, chú trọng những nội dung chủ yếu sau:

Một là, phải chú trọng những cán bộ có đạo đức cách mạng tốt. Hồ Chí Minh nhấn mạnh đạo đức là yếu tố “gốc” của người cách mạng. Đây cũng là yêu cầu đặt ra để thực hiện một nội dung mới trong Nghị quyết Đại hội XII của Đảng; đó là, cùng với xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, phải xây dựng Đảng về đạo đức. Có quan điểm, cho rằng: hiện nay, coi đạo đức là “gốc” không còn phù hợp nữa, mà yếu tố tài mới là gốc, trong cơ chế này, người có tài thì “đặt” vào đâu cũng làm việc có hiệu quả. Tuy nhiên, trước tác động đa chiều của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, yếu tố đạo đức cách mạng càng phải là yếu tố “gốc”. Hơn nữa, trong sự vận hành của quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, quan hệ giữa vấn đề đạo đức cách mạng (“đức trị”) và vấn đề tuân thủ pháp luật của Nhà nước (“pháp trị”) có quan hệ vô cùng chặt chẽ với nhau. Thực hiện tốt luật pháp cũng tức là có phẩm chất đạo đức cách mạng tốt; mặt khác, một người chỉ được coi là có đạo đức cách mạng khi thực hiện tốt pháp luật.

Yêu cầu về đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên, phải thực hiện tốt năm nội dung chủ yếu: (1). Trung thành với cách mạng. Điều này được thể hiện cả trong lời nói và việc làm của người cán bộ, đảng viên trong cuộc sống và công tác. (2). Có sức lôi cuốn tạo sức mạnh đoàn kết trong tập thể. Người cán bộ lãnh đạo, nhất là cán bộ chủ chốt các cấp, phải luôn là hạt nhân đoàn kết trong cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị và cả cộng đồng xã hội. Đoàn kết là truyền thống vô cùng quý báu của Đảng và dân ta, do đó từ Trung ương đến chi bộ phải giữ gìn đoàn kết, thống nhất như giữ gìn con ngươi của mắt mình. (3). Trung với Đảng, hiếu với dân; cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư. (4). Tích cực đấu tranh phòng, chống tiêu cực; đặc biệt là tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí. Phải phòng và tích cực chống các kiểu “chạy” trong công tác cán bộ. Phải “tăng cường rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực dụng”3, “chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, bè phái, “lợi ích nhóm”, nói không đi đôi với làm”4. Bản thân và gia đình phải thật sự nêu gương tốt về thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. (5). Phải có lối sống lành mạnh, không bê tha, phải có “đời tư trong sáng”.

Hai là, cán bộ phải có năng lực tổ chức thực hiện thắng lợi nghị quyết, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc nhở, không nên tạo ra một loại cán bộ thụ động, bảo thủ, trì trệ, như kiểu thiên lôi chỉ đâu đánh đó. Muốn vậy, người cán bộ phải dám nghĩ, dám làm, thực hiện tốt nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Đòi hỏi phải có những năng lực sau: (1). Tổ chức thực hiện thành công các nghị quyết, quy định, chủ trương, chính sách thành hiện thực trong cuộc sống. (2). Người cán bộ phải có tầm trí tuệ cao, có bản lĩnh chính trị vững vàng. Muốn có trí tuệ, cán bộ phải tích cực, tự giác học tập lý luận chính trị và chuyên môn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của cương vị đang đảm nhiệm, chống tư tưởng lười học; phải học ở nhà trường, học trong thực tế, học hỏi lẫn nhau và học suốt đời. Đặc biệt, trong thời đại Cách mạng công nghiệp lần thứ Tư, học phải với động cơ vì sự nghiệp cách mạng, chứ không phải học để lấy bằng cấp, lấy chứng chỉ, để tiến thân. Việc học phải tuân thủ mục đích là: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự Đoàn thể, phụng sự giai cấp và nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại”5. Muốn có bản lĩnh chính trị vững vàng, cán bộ cần thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện, sẵn sàng nhận bất cứ nhiệm vụ nào được phân công, nhất là những nhiệm vụ khó khăn, để rèn luyện trong thực tế với tinh thần thắng không kiêu, bại không nản; không hoang mang, dao động trước mọi tình huống.

Ba là, cán bộ phải có phong cách công tác tốt. Theo Hồ Chí Minh, phong cách công tác tốt phải là phong cách làm việc hứng thú, khoa học, tỉ mỉ, chu đáo, cẩn trọng, sâu sát với từng loại việc, trân trọng sức lao động của mọi người, quý trọng thời gian, tiền bạc, phải làm việc có năng suất, chất lượng cao, hiệu quả. Hiện nay, phong cách công tác tốt cần nhấn mạnh phong cách gần dân, hiểu dân, vì dân, chống quan liêu, độc đoán, chuyên quyền (mất dân chủ), đồng thời phải có trách nhiệm cao trong mọi việc. Hồ Chí Minh cho rằng, Đảng ta không phải từ trên trời sa xuống, mà là từ trong xã hội mà ra; Đảng không có mục đích tự thân mà là vì độc lập cho Tổ quốc, vì tự do, hạnh phúc cho nhân dân, vì hòa bình, hữu nghị, hợp tác trên thế giới, vì văn minh, tiến bộ của nhân loại. Dân sinh ra Đảng, vậy mối quan hệ dân với Đảng mang tính huyết thống. Vì thế, Đảng có trách nhiệm hiếu với dân, làm đày tớ thật trung thành của nhân dân, tôn trọng, bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Theo Người, dân chủ thì dân là chủ và dân làm chủ. Dân là chủ tức là nói về vị thế của dân. Dân làm chủ là nói về trách nhiệm của dân - dân phải tham gia xây dựng Đảng và Đảng phải giáo dục dân chúng, làm cho nhân dân giác ngộ cách mạng, thực hiện tốt mọi đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Người cán bộ phải luôn có tinh thần trách nhiệm chăm lo đời sống của nhân dân. Cán bộ phải là người tiên phong, tích cực nhất tạo nên uy tín của Đảng, làm cho dân tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, vì niềm tin của dân đối với Đảng, với chế độ chính trị ở nước ta chính là tài sản lớn nhất của Đảng cầm quyền, là thước đo sự lớn mạnh của Đảng. Mất niềm tin là mất tất cả. Niềm tin đó luôn luôn được bồi đắp bởi nhiều “kênh”, trong đó có “kênh” chất lượng cán bộ.

Vì vậy, để chuẩn bị nhân sự cho đại hội đảng các cấp, cần tiếp tục đổi mới công tác cán bộ. Hồ Chí Minh, khẳng định: công tác cán bộ có vai trò quan trọng, mang tính hệ trọng, cần được tiến hành cẩn thận, hiệu quả, minh bạch, dân chủ, đáp ứng được yêu cầu của từng thời kỳ của cách mạng. Vận dụng tư tưởng của Người về đổi mới công tác cán bộ trong chuẩn bị nhân sự cho đại hội đảng các cấp, cần thực hiện có hiệu quả một số nội dung:

1. Chú trọng đổi mới việc đánh giá cán bộ. Đây là khâu rất khó trong công tác cán bộ. Theo đó, việc đánh giá cán bộ phải chặt chẽ và thực chất, trên cơ sở đánh giá của cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo cơ quan, đơn vị có thẩm quyền, đặc biệt coi trọng phẩm chất, uy tín, kết quả cụ thể, sát với hoàn cảnh, điều kiện của từng tổ chức, từng con người. Chủ động phòng ngừa, cảnh giác, ngăn chặn, đấu tranh, không để tác động, chi phối bởi những thông tin giả, thông tin không chính thức, có dụng ý bịa đặt, xuyên tạc, gán ghép trên internet, mạng xã hội liên quan đến công tác chuẩn bị nhân sự.

2. Rèn luyện, thử thách cán bộ. Phải đưa người cán bộ vào thực tế cuộc sống công tác, thậm chí đưa vào những vị trí rất khó khăn, đòi hỏi người cán bộ đó phải được thử thách nhiều. Ở đây liên quan tới công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng; trong đó, có cả việc bồi dưỡng cán bộ qua trường lớp và qua thực tế thử thách của luân chuyển. Việc làm này phải là thực chất chứ không phải là hình thức cho đi luân chuyển để “cho có”.

3. Lựa chọn và đề bạt đúng người. Chủ tịch Hồ Chí Minh, với trách nhiệm và cái uy, cũng như tầm nhìn sáng suốt của mình, Người đã giới thiệu để bổ nhiệm, bầu cử được nhiều người có ĐỨC - TÀI, kể cả những nhân sĩ trí thức ngoài Đảng vào giữ trọng trách trong các bộ máy của hệ thống chính trị. Hiện nay, Đảng ta áp dụng các biện pháp dùng tập thể cấp ủy để giới thiệu, đề nghị; trong đó, vai trò của người đứng đầu rất quan trọng. Vì vậy, cần nêu cao hơn nữa trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu; chú trọng phát hiện, giới thiệu tham gia cấp ủy những nhân tố mới có đức, có tài, có uy tín, có triển vọng thông qua hoạt động thực tiễn, nhất là cán bộ trẻ, cán bộ nữ, cán bộ là người dân tộc thiểu số. Người đề cử nhân sự tham gia cấp ủy phải chịu trách nhiệm trước đại hội về tiêu chuẩn, điều kiện tham gia cấp ủy của người mà mình đề cử. Sau đại hội, nếu xác minh người được đề cử không đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định thì tuỳ theo mức độ vi phạm để xem xét xử lý theo quy định của Đảng.

4. Kết hợp cán bộ các lứa tuổi. Chủ tịch Hồ Chí Minh thường đề cập đến việc kết hợp giữa cán bộ có kinh nghiệm và cán bộ trẻ, phù hợp yêu cầu thực tế của từng giai đoạn cách mạng và từng địa phương. Người thấy rõ sở trường, sở đoản của hai loại cán bộ này và phải chú ý tới việc sử dụng thật tốt cả hai, nhằm bổ sung cho nhau ưu điểm và khắc phục hạn chế của từng loại cán bộ.

5. Phải phòng, chống căn bệnh cục bộ địa phương. Theo Hồ Chí Minh, Đảng là một cơ thể sống, do vậy, có thể điều động cán bộ nắm giữ những chức trách trong tổ chức của Đảng, bất kể cán bộ ấy nguyên quán ở đâu và công tác ở ngành gì, miễn là đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ cụ thể. Người cho rằng, tiêu chuẩn chất lượng cán bộ vẫn là thứ nhất, cơ cấu chỉ là số thứ tự sau. Vì vậy, phải bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của cấp ủy đối với những địa bàn, lĩnh vực quan trọng, không vì cơ cấu mà hạ thấp tiêu chuẩn; phải kết hợp hài hòa, chặt chẽ, hiệu quả việc chuẩn bị nhân sự tại chỗ với điều động, luân chuyển, bố trí cán bộ từ nơi khác đến; tránh gây mất đoàn kết, kèn cựa địa vị, cục bộ địa phương.

6. Tăng cường hơn nữa việc kiểm tra, kiểm soát, giám sát quyền lực của cán bộ. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh tới việc phải dùng tất cả các tổ chức chính trị - xã hội, huy động nhân dân thường xuyên kiểm tra, kiểm soát, giám sát cán bộ. Người cho rằng: “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”6. Phải luôn luôn chú ý bồi dưỡng cán bộ, kết hợp giữa phòng và chống, lấy phòng là chính với những tiêu cực có thể nảy sinh ở họ sau khi được đề bạt, bổ nhiệm. Xử lý nghiêm, đúng Điều lệ Đảng và pháp luật Nhà nước, “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ” với những cán bộ có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, để vừa làm trong sạch Đảng, vừa giáo dục, răn đe, ngăn ngừa, góp phần bảo đảm thành công của đại hội và triển khai thực hiện thắng lợi nghị quyết đại hội đảng các cấp và Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

1 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 309.

2 - Sđd, Tập 5, tr. 280.

3 - ĐCSVN – Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb CTQG, H. 2016, tr. 47.

4 - Sđd, tr. 47.

5 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 6, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 208.

6 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 15, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 672.