ĐỒNG CHÍ DƯƠNG MẠC THẠCH, CHÍNH TRỊ VIÊN ĐẦU TIÊN CỦA ĐỘI VIỆT NAM TUYÊN TRUYỀN GIẢI PHÓNG QUÂN

Đồng chí Dương Mạc Thạch, bí danh Xích Thắng (sinh năm 1915), quê ở xã Minh Tâm (Nguyên Bình) là người đảng viên, Bí thư Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của huyện Nguyên Bình. Ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân (ĐVNTTGPQ) được thành lập, đồng chí Dương Mạc Thạch là Chính trị viên của Đội.

Đồng chí Dương Mạc Thạch vốn là người sáng dạ, thông minh, nhanh nhẹn. Tháng 6/1934, đồng chí tham gia cách mạng và chỉ hai tháng sau đó được kết nạp vào Đảng. Đồng chí trở thành cán bộ nằm vùng dày dạn kinh nghiệm, đã vận động, giác ngộ được nhiều người theo cách mạng. Năm 1940, đồng chí là Ủy viên Ban Chấp hành lâm thời Tỉnh ủy Cao Bằng. Là người am hiểu địa bàn, nắm chắc phong trào cách mạng và có uy tín ở địa phương, đặc biệt là trong đồng bào dân tộc, đồng chí được tổ chức phân công bám trụ hoạt động ở Nguyên Bình và vùng giáp ranh với Bắc Kạn.

Tại những vùng này, đồng chí đã tích cực xây dựng và phát triển cơ sở, vận động đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Mông, Dao vào Hội Cứu quốc; tổ chức Mặt trận Việt Minh ở các xã, tổng. Tháng 11/1942, các ban Việt Minh tổng họp tại Lũng Tàn (châu Nguyên Bình) bầu Ban Việt Minh châu Lam Sơn do đồng chí Dương Mạc Thạch làm Chủ nhiệm. Đồng thời, đầu năm 1944, đồng chí Dương Mạc Thạch còn được Tổ chức phân công trực tiếp cùng đồng chí Võ Nguyên Giáp “Nam tiến” xuống vùng Bắc Kạn phát triển phong trào, tổ chức các đội tự vệ. Thời kỳ này, đồng chí là Tỉnh ủy viên Cao - Bắc - Lạng. Nhờ vậy, sau một thời gian các chi bộ Đảng ở Ngân Sơn, Chợ Rã (Bắc Kạn) lần lượt được thành lập.

Ngày 22/12/1944, tại lễ thành lập ĐVNTTGPQ, đồng chí Dương Mạc Thạch được cử làm Chính trị viên của Đội. Buổi đầu, ĐVNTTGPQ gặp rất nhiều khó khăn về tài chính (chỉ được cấp 500 đồng bạc Đông Dương), đồng chí đã vận động một số người quyên góp ủng hộ và bàn bạc, vận động gia đình ủng hộ 500 đồng, một số tiền rất lớn trong hoàn cảnh bấy giờ.

Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của đồng chí Võ Nguyên Giáp, đồng chí Dương Mạc Thạch cùng Đội trưởng Hoàng Sâm chỉ huy ĐVNTTGPQ làm nên chiến thắng ngay từ trận đầu. Sau khi đánh đồn Đồng Mu trở về, đầu năm 1945, khi ĐVNTTGPQ phát triển thành nhiều đại đội, đồng chí Dương Mạc Thạch được giao nhiệm vụ trực tiếp chỉ huy một đại đội hoạt động dọc đường 3B, vừa vũ trang tuyên truyền, vừa chặn đánh quân Nhật ở Nà Phặc, Hà Hiệu, Đèo Giàng…

Trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đồng chí cùng đơn vị tham gia giải phóng thị xã Bắc Kạn. Đầu năm 1948, đồng chí Dương Mạc Thạch có thời gian làm Bí thư kiêm Chủ tịch Ủy ban Hành chính kháng chiến Bắc Kạn… Giữa năm 1948, đồng chí được điều về Bộ Tư lệnh làm Đặc phái viên các tỉnh miền núi; đầu năm 1949, đồng chí được bổ nhiệm làm Trưởng Phòng Quốc dân Miền núi Liên khu 1.

Năm 1950, đồng chí Dương Mạc Thạch được cử đi học Trường Chính trị Hà Nam (Trung Quốc). Cuối năm 1951 về nước, được bổ sung vào Tỉnh ủy Yên Bái. Tiếp đó được Trung ương điều lên công tác ở Hà Giang. Sau gần 20 năm công tác, đồng chí đã trải qua các chức vụ: Tỉnh uỷ viên, Chủ tịch Ủy ban Hành chính tỉnh, Phó Bí thư Tỉnh ủy Hà Giang. Đầu năm 1970, đồng chí Dương Mạc Thạch được điều về làm Bí thư Đảng ủy Trường Đại học Nông nghiệp 3 Bắc Thái; đến tháng 8/1978 đồng chí về nghỉ hưu.

Sau hơn 40 năm tham gia cách mạng, trên nhiều cương vị công tác, đồng chí Dương Mạc Thạch luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Đồng chí đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Kháng chiến chống Pháp hạng nhất và nhiều huân chương, huy chương cao quý khác.